چرا گزارش هیات مدیره بیمه‌ها جذاب نیست!

گزارش سالانه هیات مدیره شرکت‌های بیمه را که بخوانید متوجه می‌شود که آنچه در این گزارش‌ها مشهود است تکرار و تقلید است و آنچه کمتر دیده می‌شود خلاقیت و ابتکار در گزارش‌ دادن حرفه‌ای و ترسیم چشم‌انداز مثبت از آینده شرکت‌ها برای سهامداران است. راستی استانداردی برای تهیه نگارش و انتشار گزارش سالانه هیات مدیره بیمه‌گران وجود دارد یا اینکه این اختیار آنهاست که به هر نحو که بدانند گزارش بدهند؟

به گزارش دنیای بیمه، نگاهی به گزارش سالانه هیات مدیره شرکت‌های بیمه نشان از ضعف‌های مشهود دارد که گذشته از بحث گرافیکی و جذابیت بصری آن برای سهامداران، این ابهام وجود دارد که چه تصویری از عملکرد یک سال گذشته و اجرای بودجه مصوب از یک سو و چشم‌انداز و برنامه سال بعد در اختیار سهامداران قرار می‌دهد.

صیانت و احترام گذشتن به حقوق سهامداران یک ضرورت و الزام است و این نگرانی وجود دارد که در صورت فقدان یک استاندارد گزارش‌دهی، این حقوق نادیده گرفته شود. خوانش این گزارش‌ها در طول سال‌های اخیر به وضوح نشان از یک ضعف‌های عمده دارد و در پیام هیات مدیره به سهامداران به کلیات اکتفا شده و تصویری شفاف از آنچه در سال مالی مورد گزارش ارائه نمی‌دهد، حال آنکه مسئولیت حرفه‌ای اعضای هیات مدیره ایجاب می‌کند تا در پیام خود به سهامداران یک افق روشن از آینده شرکت را ترسیم کنند.

شاید این پاسخ داده شود که در متن گزارش به چشم‌انداز، ماموریت، اهداف و فرصت‌ها و تهدیدهای پیش روی صنعت بیمه و شرکت بیمه‌گر پرداخته شده و نیازی به توضیح آن در پیام هیات مدیره نیست اما اگر همین پیش‌فرض را بپذیریم بازخوانی گزارش‌های سالانه هیات مدیره هم خالی از اشکال نیست و به نظر می‌رسد که متناسب با تحولات و شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در حوزه داخلی و خارجی اشاره نمی‌شود.

شاید بیان چند نکته در ارتباط با این گزارش‌ها بتواند چالش گزارشگری بیمه‌گران را شفاف‌تر سازد. به طور مثال چند سالی است که از نرخ سود بانکی به عنوان یک تهدید در حوزه بیمه زندگی یاد می‌شود و اگر این فرضیه درست باشد، در شرایطی که نرخ سود بانکی در طول سال‌های اخیر سرکوب شده و پایین‌تر از نرخ تورم است و می‌تواند فرصتی برای جذب بیمه‌های زندگی باشد، دیگر نمی‌توان از نرخ سود در این سال‌ها به عنوان یک تهدید یاد کرد. یا در شرایط نرخ تورم بالا این فرضیه پذیرفته است که یک تهدید علیه بیمه‌های زندگی است اما آیا در سال‌هایی که نرخ تورم تک‌رقمی باشد، چنین گزاره‌ای درست خواهد بود؟

1. مهم‌تر این است که در گزارش‌دهی حرفه‌ای یک تحلیل جامع از متغیرهای اقتصادی اثرگذار بر صنعت و بازار بیمه و برنامه شرکت بیمه‌گر ارائه شود تا مشخص شود که این متغیرها از جمله نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم، نرخ ارز، بهره بانکی و … در یک سال گذشته، چه اثری بر عملکرد شرکت بیمه‌گر داشته و هیات مدیره شرکت‌ها سال آینده را با همین متغیرها چگونه می‌بینند و آیا برنامه‌ای عملیاتی برای کم کردن ریسک‌ها در بودجه و برنامه سال آینده دارند یا نه؟
2. دومین چالش ناشی از تاخیر در انتشار آمارهای صنعت بیمه از سوی بیمه مرکزی برمی‌گردد و بر اساس یک سنت نانوشته، انتشار سالنامه آماری صنعت بیمه به آذرماه هرسال موکول می‌شود. به همین دلیل شرکت‌های بیمه‌گر در انتشار گزارش سالانه هیات مدیره و ترسیم جایگاه شرکت در صنعت بیمه، به آمارهای ۲ سال قبل استناد می‌کنند و این تاخیر زمانی، البته باعث گمراهی سهامداران می‌شود. پیشنهاد می‌شود برای رفع این چالش، بیمه مرکزی گزارش‌های آماری را به روز رسانی کند تا یک استانداردی برای ارزیابی گزارش هیات مدیره بیمه‌ها شکل بگیرد و تعلل در انتشار سالنامه آماری به هیچ عنوان قابل دفاع نیست.
3. در برخی گزارش‌های هیات مدیره بیمه‌گران، ظاهرا الزامی برای انتشار داده‌های مهم از جمله نسبت‌های مهم مالی و بازده حقوق صاحبان سهام وجود ندارد و حتی در این گزارش‌ها، بیشتر به صورت کلی به ریسک‌های شرکت اشاره می‌شود و آنچه مهم است، برنامه هیات مدیره برای مدیریت ریسک از جمله ریسک بیمه‌گری، ریسک بازار، ریسک اعتبار، ریسک نقدینگی، ریسک ثبات مدیریتی ریسک پولی و ارزی، ریسک عملیاتی، ریسک بازار سرمایه باید شفاف باشد. چرا که اگر این داده‌ها مبهم باقی بماند، تاب‌آوری و استحکام مالی شرکت‌های بیمه‌گر و همچنین میزان تحقق بودجه و اهداف سالانه را تخت تاثیر جدی قرار می‌دهد.
4. یک شرط مهم دیگر، توضیح هیات مدیره شرکت‌های بیمه درباره تغییرات در بودجه سالانه و پیش‌بینی میزان تولید حق بیمه، خسارت‌های پرداختی، ترکیب پرتفو، برنامه افزایش احتمالی سرمایه شرکت، مدیریت جریان نقدینگی، برآورد عملکرد آتی رشته‌های مختلف، رعایت استانداردهای بیمه‌گری از جمله اصول حاکمیت شرکتی، ارتباط بین سهامداران و هیات مدیره، کارنامه کمیته‌های تخصصی، میزان مطالبات معوق، اطلاعات ناظر بر معامله و عملیات بیمه‌گری با اشخاص وابسته و سهامداران عمده، چشم‌انداز بیمه‌گری اتکایی و در یک کلام تصویر شفاف از عملکرد فنی شرکت است. سلیقه‌گرایی در گزارش‌گری و یا مبهم نگه داشتن این الزامات و کلی‌گویی در این گزارش‌های سالانه تنها به شاخص اعتماد بازار، بیمه‌گزاران و سهامداران ضربه می‌زند.
5. گزاره مهم دیگر توضیح و تحلیل و تشریح سیاست‌های شرکت‌های بیمه در گزارش سالانه هیات مدیره از چشم‌انداز سرمایه‌گذاری است و اینکه آیا برنامه سرمایه‌گذاری انتخاب شده، تضمین‌کننده حقوق سهامداران است و جلوی انحراف و نفوذ‌های احتمالی گرفته خواهد شد یا نه؟
6. یک عامل دیگر مهم که می‌تواند به شفافیت بیشتر در صنعت بیمه کمک کند، تطابق بین عملکرد سال گذشته و برنامه سال آینده با محیط حقوقی حاکم بر فعالیت شرکت‌هاست و این مسئولیت حرفه‌ای هیات مدیره است که در این باره شفاف توضیح دهد و به کلی گویی اکتفا نکند. به ویژه اینکه جلوگیری از فساد و پولشویی در صنعت بیمه یک ضرورت است و از سوی دیگر این حق سهامداران است که اطمینان حاصل کنند که حسگرهای ضد فساد در درون شرکت‌های بیمه فعال است یا نه؟

شفافیت مالی و فنی در صنعت بیمه می‌تواند راه را برای رقابت سالم و شفاف باز کند و میزان انحراف را کاهش دهد و اعضای هیات مدیره‌ای که به شفافیت و رقابت سالم اعتقاد دارد، می‌توانند با بهره‌گرفتن از تجربه بیمه‌گران بین‌المللی به سمت گزارش‌گری حرفه‌ای و استاندارد گام بردارند و البته صورت‌های مالی، یادداشت‌های توضیحی و گزارش حسابرس و بازرسان قانونی هم را می‌توان برای ارزیابی دقیق شاخص شفافیت در صنعت بیمه به کمک گرفت و نسبت به اصلاحات بنیادین برای نظارت پیشینی بر کارنامه بیمه‌گران اقدام کرد.

دنیای بیمه با استقبال از نقد و نظر نخبگان و خبرگان و البته مدیران معتقد به شفافیت و رقابت سالم، امیدوار است که بیمه مرکزی و سندیکای بیمه‌گران هم به این مهم توجه ویژه نشان دهند چرا که اگر قایل به نقش و اثر صنعت بیمه در صنعت مالی کشور هستیم، راه آن همین شفافیت است که معجزه خواهد کرد.