آییننامه شماره ۸۱ – مقررات تعیین حقبیمه کلیه رشتههای بیمهای
شورای عالی بیمه در اجرای ماده ۱۷ قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمهگری و به استناد ماده ۱۱۴ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و موارد مربوط در قانون اجرای سیاستهای کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، در جلسه مورخ ۱۵/۱۲/۱۳۹۱ مقررات تعیین حقبیمه کلیه رشتههای بیمهای را مشتمل بر ۱۰ ماده و ۵ تبصره به شرح ذیل تصویب نمود:
ماده ۱- مؤسسات بیمه مکلفاند حقبیمه انواع رشتههای بیمه را با رعایت مقررات این آییننامه و موازین فنی پیوست تعیین و اعمال نمایند.
تبصره- نحوه تعیین حقبیمه رشتههای بیمه مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث و مازاد آن، بیمه حوادث راننده، بیمه نوسانات نرخ ارز، بیمه زندگی و مستمری و سایر رشتههایی که حقبیمه آنها توسط هیئتوزیران و یا بیمه مرکزی تعیین میشود تابع مقررات مربوط خواهد بود.
ماده ۲- مؤسسات بیمه موظفاند ضمن رعایت موازین فنی تعیین حقبیمه موضوع ماده ۱، نرخ حقبیمه انواع رشتههای بیمه و میزان و شرایط انواع تخفیف و اضافه نرخ را در کمیتهای متشکل از اکچوئر، مدیر فنی رشته ذیربط، معاون فنی، مدیرعامل (یا قائممقام وی) و یکی از اعضای هیئتمدیره مؤسسه بیمه تعیین و همزمان با ابلاغ آن یک نسخه را به بیمه مرکزی ارسال نمایند.
ماده ۳- در تعیین رشتههایی از قبیل بیمههای مهندسی که امکان تعیین تعرفه یکسان وجود ندارد مؤسسات بیمه موظفاند بجای تعیین تعرفه، مبانی تعیین نرخ را با توجه به مقررات این آییننامه تعیین و همزمان با ابلاغ آن یک نسخه را به بیمه مرکزی ارسال نمایند.
ماده ۴- در تعیین حقبیمه رشتههای آتشسوزی، مهندسی و نفت، گاز و پتروشیمی، کشتی، هواپیما و باربری، رعایت ماده ۶ آییننامه نحوه واگذاری بیمههای اتکایی اجباری و میزان کارمزد و مشارکت در سود آن (آییننامه شماره ۷۶ مصوب شورای عالی بیمه) الزامی است.
ماده ۵- هر یک از مؤسسات بیمه موظفاند تعرفه حقبیمه رشتههای بیمه خود را به نحوی تعیین نمایند که در هر سال ضریب خسارت رشته درمان کمتر از ۵۰ درصد و بیشتر از ۸۵ درصد و ضریب خسارت هر یک از سایر رشتهها کمتر از ۴۰ درصد و بیشتر از ۷۵ درصد نباشد.
تبصره ۱- مبنای محاسبه ضریب خسارت مؤسسه بیمه در هریک از رشتههای بیمهای، مقررات مندرج در ماده ۳ آییننامه ذخایر فنی مؤسسات بیمه (آییننامه شماره ۵۸) مصوب شورای عالی بیمه خواهد بود.
تبصره ۲- چنانچه تعداد بیمهشدگان قرارداد بیمه درمان بیش از تعدادی که بیمه مرکزی اعلام میکند باشد مؤسسه بیمه موظف است قبل از انعقاد قرارداد بیمه، موافقت بیمه مرکزی را در مورد حقبیمه آن اخذ نماید.
ماده ۶- مؤسسات بیمه موظفاند مطابق دستورالعملی که بیمه مرکزی ابلاغ خواهد کرد، آمار عملکرد هریک از رشتههای بیمهای را بهصورت جداگانه نگهداری نمایند و هر سه ماه یکبار نحوه اجرای این آییننامه و ضریب خسارت مؤسسه را به تفکیک رشتههای بیمهای به بیمه مرکزی گزارش نمایند.
ماده ۷- مؤسسات بیمه موظفاند در رشتههایی که شرایط عمومی مصوب شورای عالی بیمه دارد بیمهنامههای خود را با رعایت آن شرایط صادر نمایند و در رشتههایی که فاقد شرایط عمومی مصوب شورای عالی بیمه است شرایط عمومی بیمهنامههای خود را بر اساس مجوز بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران یا کلوزهای متعارف بینالمللی صادر نمایند.
ماده ۸- در صورت احراز تخلف مؤسسه بیمه از اجرای مفاد این آییننامه بیمه مرکزی ج.ا.ا میتواند حسب مورد هر یک از اقدامات زیر را انجام دهد:
- ۱- اخطار کتبی به اکچوئر، مدیران فنی، معاون فنی، مدیرعامل و یا هیئتمدیره مؤسسه بیمه،
- ۲- سلب صلاحیت اکچوئر، مدیران فنی، معاون فنی و یا مدیرعامل مؤسسه بیمه،
- ۳- الزام شرکت به استعلام نرخ از بیمه مرکزی قبل از صدور بیمهنامه در یک یا چند رشته بیمه،
- ۴- تعلیق پروانه فعالیت مؤسسه بیمه در یک یا چند رشته بیمه با تصویب شورای عالی بیمه،
- ۵- لغو پروانه فعالیت مؤسسه بیمه در یک یا چند رشته بیمه با تأیید شورای عالی بیمه و تصویب مجمع عمومی بیمه مرکزی ج.ا.ا.
ماده ۹- بیمه مرکزی هر شش ماه یکبار گزارشی از نحوه اجرای این آییننامه توسط هریک از مؤسسات بیمه را تهیه و به شورای عالی بیمه ارائه خواهد نمود.
ماده ۱۰- این آئیننامه از ابتدای سال ۱۳۹۲ لازمالاجراست و از تاریخ مذکور مصوبات مربوط به برنامه اصلاح نظام تعرفه بازار بیمه کشور (مصوبات مورخ ۶/۳/۱۳۸۸، ۶/۸/۱۳۸۸، ۲۰/۸/۱۳۸۸، ۴/۹/۱۳۸۸، ۲۲/۲/۱۳۸۹، ۱/۱۰/۱۳۸۹ و ۱۱/۱۲/۱۳۸۹) و آییننامه شماره ۶۵ مصوب شورای عالی بیمه ملغی میشوند.
موازین فنی تعیین نرخهای بیمه
الف ) معیارهای عمومی تعیین نرخ حقبیمه انواع رشتههای بیمه:
شرکتهای بیمه باید حقبیمه رشتههایی که اجازه تعیین نرخ دارند را با رعایت و توجه به موارد زیر تعیین نمایند:
۱- بیمه پذیر بودن ریسک.
۲- شدت و تواتر ریسک.
۳- توجه به تابع توزیع ریسک و میانگین و واریانس آن.
۴- سوابق عملیات بیمهای آن رشته.
۵- اعمال تخفیف یا اضافه نرخ بر اساس سابقه بیمهگذار.
۶- در بیمههای اشخاص: عوامل متعارف بازار بیمه ازجمله جدول مرگومیر و نرخ بهره فنی.
۷- وضعیت ریسک ازلحاظ رعایت استانداردهای پیشگیری و ایمنی.
۸- رعایت حد توانگری شرکت.
۹- توجه به عوامل تشدید خطر.
۱۰- مدت بیمه.
۱۱- خطرات اضافی و استثنائات
۱۲- فرانشیز
۱۳- هزینههای اداری و عملیاتی.
۱۴- عدم تبعیض غیرموجه در تعیین نرخ.
۱۵- امکان واگذاری اتکایی بهویژه در رشتههایی مانند کشتی و هواپیما که کلوزهای استاندارد دارند.
۱۶- مقررات بینالمللی در رشتههایی که جنبه بینالمللی دارد و تابعی از کنوانسیونها و موافقتنامههای بینالمللی است.
۱۷- ارائه بیمهنامه در قالب بیمههای مشترک نباید اصول حاکم بر محاسبه حقبیمه را نقض نماید.
۱۸- توجه به اوضاع پیرامون بازار بیمه کشور.
ب) معیارهای اختصاصی تعیین نرخ حقبیمه رشته هواپیما:
بیمه هواپیما یکی از تخصصیترین رشتههای بیمهای است که به دلیل تنوع پوششها ازجمله بدنه، مسئولیت در قبال مسافران، مسئولیت تولیدکنندگان و… پیچیدگی خاصی در نرخگذاری دارد و یکی از رشتههایی است که به دلیل جنبه بینالمللی، تابع کنوانسیونها و موافقتنامههای بینالمللی است و از کلوزهای استاندارد مختلفی در هر بخش از پوششهای آن استفاده میشود. شرکتهای بیمه موظفاند در تعیین نرخ حقبیمه این رشته علاوه بر عوامل مندرج در بند الف، به عوامل زیر نیز توجه نمایند:
۱- نوع هواپیما.
۲- ارزش هواپیما.
۳- سال ساخت هواپیما.
۴- تجهیزات ایمنی هواپیما.
۵- خطرات اضافی و استثنائات.
۶- تعداد هواپیماهای بیمهشده در ناوگان (یک هواپیما یا تعدادی از یک ناوگان).
۷- حوزه استفاده (منطقه جغرافیائی).
۸- سابقه خسارتی در پنج سال گذشته.
۹- سوابق پروازی، تجربه و سن خلبان.
۱۰- مدت پرواز سالانه.
۱۱- نوع کاربرد هواپیما (آموزشی، مسافری، باری و …).
۱۲- مبنا و میزان مسئولیت (کنوانسیون ورشو، موافقتنامه مونترال، …).
۱۳- کلوزهای مورداستفاده.
۱۴- برنامههای تعمیراتی و رتبه مؤسساتی که تعمیرات را انجام دادهاند.
۱۵- علامت ثبتی و کشور سازنده هواپیما.
۱۶- مدیریت خطوط هوائی.
۱۷- وضعیت و نوع فرودگاههای مورد استفاده و تجهیزات ایمنی آنها.
پ) معیارهای اختصاصی تعیین نرخ حقبیمه رشته کشتی:
با توجه به تنوع کشتیها ازجمله باری و مسافری و محدوده تردد آنها، محاسبه نرخ در بیمه کشتی تابع عوامل مختلفی مانند ویژگیهای فنی کشتی، نوع کاربری و مسئولیتهای مختلف صاحبان و شرکتهای کشتیرانی در قبال عوامل انسانی و محیطزیست است. این رشته نیز مانند بیمه هواپیما تابع کنوانسیونهای مختلف بینالمللی و کلوزهای مختلفی است که در این رشته مورد استفاده قرار میگیرد. شرکتهای بیمه موظفاند در تعیین نرخ حقبیمه این رشته علاوه بر عوامل مندرج در بند الف، به عوامل زیر نیز توجه نمایند:
۱- نوع شناور (باری، مسافری و کشتیهای ویژه عملیات خاص).
۲- موسسه طبقهبندی و تائید کننده سلامت شناور.
۳- ایمنی و قابلیت دریانوردی.
۴- سن شناور.
۵- محدوده تردد.
۶- سابقه خسارتی.
۷- تعداد شناورهای بیمهشده (یک کشتی یا تعدادی از یک ناوگان).
۸- سابقه فعالیت حرفهای مالک شناور.
۹- مشخصات شرکت سازنده.
۱۰- کشور سازنده و پرچم.
۱۱- سوابق شغلی خدمه.
۱۲- ارزش شناور.
۱۳- فرانشیز.
۱۴- نوع نیروی محرکه شناور و ماشینآلات.
۱۵- امکانات تعمیر شناور.
۱۶- کلوزهای مورد استفاده.
۱۷- محموله (مواد فاسدشدنی، مواد نفتی، مسافر و …).
ت) معیارهای اختصاصی تعیین نرخ حقبیمه رشته مهندسی:
در بیمههای مهندسی به دلیل تعدد پوشش و تنوع پروژهها، احصای عوامل مؤثر در ارزیابی ریسک و تعیین حقبیمه بهصورت جامع دشوار است زیرا بسته به نوع پروژه ممکن است عوامل موردنظر آنقدر متنوع و متکثر باشند که نتوان همه آنها را فهرست نمود. به دلیل همین محدودیت، آنچه در این ضوابط اعلامشده است عوامل کلی و فراگیر بیمههای مهندسی است. بنابراین توجه به عوامل و پارامترهای ویژه هر نوع پروژه موضوع بیمه که در این ضوابط ذکر نشده نیز مورد تأکید است و شرکتهای بیمه موظفاند در تعیین نرخ حقبیمه این رشته علاوه بر توجه به عوامل مندرج در بند الف و خصوصیات پروژه به عوامل زیر نیز توجه نمایند:
۱- شناسایی ریسکهای هر بخش از پروژه.
۲- تعیین میزان تعهدات بیمهگر در هر بخش.
۳- تفکیک پروژه به بخشهای مختلف ازجمله سازههای موقتی، عملیات ساختمانی، ماشینآلات، دوره نگهداری، آزمایش و راهاندازی و …
۴- نحوه پرداخت حقبیمه.
۵- سابقه فعالیتهای پیمانکار.
۶- امکانات ایمنی در بخشهای مختلف پروژهها.
۷- مسئولیت در قبال اشخاص ثالث با در نظر گرفتن محیط پیرامون پروژهها.
۸- عوامل تشدید خطر در رابطه با وضعیت و محل اجرای پروژهها و ماشینآلات.
۹- استهلاک و عمر مفید ماشینآلات.
۱۰- برآورد زیانهای ناشی از خطای انسانی، نقص فنی و مخاطرات بیرونی.
۱۱- خطرات اضافی و استثنائات.
۱۲- توجه به خسارتهای غیرمستقیم مانند عدمالنفع.
۱۳- تجربه خسارتهای سال گذشته و ویژگیهای هر ریسک.
۱۴- دوره انتظار در پوشش عدمالنفع.
۱۵- دامنه خسارتهای تحت پوشش بر اساس نوع پروژهها.
۱۶- بررسی کامل خطرات طبیعی و محیطی و وضعیت زمینشناختی محل.
۱۷- مدت اجرای پروژه.
۱۸- ویژگیهای طرح و نوع مصالح ساختمانی.
۱۹- درصد پیشرفت پروژه.
۲۰- شرایط و تمهیدات مربوط به اطمینان از سلامت اجرای پروژه.
۲۱- تجهیزات ایمنی و اطفای حریق و امکانات حفاظتی.
۲۲- تجربه پرسنل.
۲۳- سوابق اجرائی پیمانکار در انجام پروژههای مشابه.
۲۴- شرایط مالی بیمهگذار و روشهای تأمین مالی پروژه.
۲۵- تعداد و نوع شیفتهای کاری.
۲۶- میزان و نوع مسئولیتهای مجری.
۲۷- سازندگان و عرضهکنندگان تجهیزات و لوازم و مصالح.
۲۸- سوابق و خسارات قبلی پیمانکار.
۲۹- شرایط و کلوزهای پیوست بیمهنامه.
۳۰- نوع و سطح تکنولوژی انجام کار.
ث) معیارهای اختصاصی تعیین نرخ حقبیمه رشته باربری:
شرکتهای بیمه موظفاند در تعیین نرخ این رشته علاوه بر عوامل مندرج در بند الف، به عوامل زیر نیز توجه نمایند:
۱- نوع و دامنه پوشش بر اساس کلوزهای A و B و C و TOTAL LOSS و پوششهای فراتر از هر کلوز.
۲- نوع و خصوصیات محموله (شکنندگی، فسادپذیری و …).
۳- طریق حمل (زمینی، هوائی و یا دریایی).
۴- مسافت و مسیر حمل.
۵- قلمرو جغرافیایی حمل.
۶- امکانات ایمنی وسیله حمل.
۷- مقررات بینالمللی حاکم بر حمل.
۸- عوامل غیرقابل پیشبینی ازجمله تغییر مسیر حمل.
۹- خطرات اضافی و استثنائات.
۱۰- مبدأ و مقصد حمل.
۱۱- خسارتهای ناشی از جنگ، اغتشاش و یا تحریم.
۱۲- انتقال کالا از یک وسیله حمل بهوسیله دیگر (Transshipment).
۱۳- دفعات حمل (Partshipment).
۱۴- دوره اعتبار بیمهنامه.
۱۵- نحوه پرداخت حقبیمه.
۱۶- درج شرط اخذ بارنامه حاوی ارزشدار در رابطه با بیمهنامههای داخلی.
۱۷- مشخصات وسیله حمل.
ج) معیارهای اختصاصی تعیین نرخ حقبیمه رشته آتشسوزی:
شرکتهای بیمه موظفاند در تعیین نرخ حقبیمه این رشته علاوه بر عوامل مندرج در بند الف، به عوامل زیر نیز توجه نمایند:
- نوع قرارداد (عادی، تمام خطر، فرست لاس و …)
- گزارش کارشناس ریسک.
- نوع و امکانات ایمنی مورد بیمه.
- نوع کالاهای مورد بیمه.
- دامنه پوشش.
- درصد و میزان فرانشیز در خطرات اضافی.
- خطرات اضافی و استثنائات.
- سوابق خسارتی در زمینه مورد بیمه، نوع فعالیت و گذشته بیمهگذار.
- طبقهبندی ریسکهای پروژه.
- محاسبه MPL و EML.
- خطرهای تحت پوشش.
- مدتزمان اعتبار بیمهنامه.
- پوشش مسئولیت در قبال اشخاص ثالث.
- استهلاک سازههای مورد بیمه.
- منطقه خطر (میزان ریسک زلزله).
- پراکندگی ریسک.
چ) معیارهای اختصاصی تعیین نرخ حقبیمه رشته بدنه اتومبیل:
شرکتهای بیمه موظفاند در تعیین نرخ حقبیمه این رشته علاوه بر عوامل مندرج در بند الف، به عوامل زیر نیز توجه نمایند:
- نوع خودرو (سواری، اتوکار، بارکش، موتورسیکلت یا سایر وسایل نقلیه).
- ظرفیت خودرو بر اساس وزن و یا تعداد سرنشین.
- حجم موتور.
- تعداد سیلندر.
- نوع پلاک (سازمانی، شخصی، عمومی و …)
- سال ساخت.
- امکانات ایمنی خودرو (ترمزABS و …).
- محدوده مجاز تردد (درونشهری – برونشهری).
- سوابق خسارتی بیمهگذار.
- وزن وسیله نقلیه.
- نوع کاربری (امدادی، خدماتی، راهسازی، کشاورزی و…).
- خطرات اضافی و استثنائات.
- میزان استهلاک.
- دامنه پوششهای ارائهشده.
- مشخصات بیمهگذار ازجمله سن، تحصیلات، جنسیت، شغل و…
- تعداد رانندگان خودرو و میزان استفاده آنها.
- نحوه نگهداری از خودرو (داشتن پارکینگ و…).
ح) معیارهای اختصاصی تعیین نرخ در بیمه حوادث
شرکتهای بیمه موظفاند در تعیین نرخ این رشته علاوه بر ضوابط بند الف، به عوامل زیر نیز توجه نمایند. مشخصات بیمهگزار یا بیمهشده ازجمله جنسیت، شغل، سن، میزان تحصیلات، وضعیت تأهل و…
- وضعیت سلامتی بیمهشده.
- نوع بیمه حادثه (گروهی، خانواده و انفرادی)
- تعیین حد تعهد بیمهگر برای خطرات فوت، نقص عضو، ازکارافتادگی و هزینههای پزشکی
- تعیین خطرات اصلی تحت پوشش
- تعیین مرجع حل اختلاف.
- طبقه ریسک شغل و یا فعالیت بیمهشده و یا بیمهگزار
- تعیین میزان تعهد بیمهگر در هر حادثه و در مدت اعتبار بیمهنامه.
- میزان غرامت روزانه عمومی و غرامت بستری شدن در بیمارستان.
- دوره اعتبار بیمهنامه.
- حوزه جغرافیایی فعالیت بیمهشده.
- نوع حادثه(حوادث ناشی از کار یا سایر حوادث)
- تعریف دقیق و جامع حادثه
- طبقهبندی عوامل خارجی مسبب حادثه
- مشخص کردن مصادیق دفاع مشروع و نجات اشخاص و اموال در معرض خطر در بیمهنامه.
- منطقه فعالیت و مکان ارائه پوشش
- سوابق خسارتی بیمهگذار و یا بیمهشده
خ) – معیارهای اختصاصی تعیین نرخ در بیمه مسئولیت حرفهای پزشکان
شرکتهای بیمه موظفاند در تعیین نرخ این رشته علاوه بر ضوابط بند الف، به عوامل زیر نیز توجه نمایند:
- مشخصات بیمهگزار یا بیمهشده ازجمله جنسیت، شغل، سن، میزان تحصیلات، وضعیت تأهل و…
- طبقهبندی گروههای پزشکی و پیراپزشکی بر اساس تخصص و ماهیت فعالیت.
- مبنای احراز مسئولیت بیمهگذار.
- تعیین دقیق حد تعهد بیمهگر( بر اساس دیه یا توافق بیمهگر و بیمهگذار).
- تعیین مرجع حل اختلاف.
- سوابق خسارتی بیمهگذار و یا بیمهشده
- حوزه جغرافیایی فعالیت بیمهگذار و یا بیمهشده
- نوع بیمهنامه (گروهی یا انفرادی).
- هزینههای دفاع و دادرسی.
- خسارتهای تبعی(غیرمستقیم).
- خطرات اصلی تحت پوشش
- سابقه فعالیت بیمهگذار در رشته تخصصی.
- تعیین حداکثر تعهد بیمهگر در هر حادثه و در طول مدت بیمهنامه.
- تعیین مرجع ذیصلاح تشخیص و تائید میزان صدمات وارده به اشخاص ثالث
- هزینههای پزشکی
- دوره اعتبار بیمهنامه
- تعداد تقریبی اعمال جراحی طی مدت اعتبار بیمهنامه
آییننامه شماره ۸۱,۱) مکمل آییننامه مقررات تعیین حقبیمه انواع رشتههای بیمهای
شورای عالی بیمه در اجرای ماده ۱۷ قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمهگری، در جلسه مورخ ۱۳۹۲,۱۱.۲۹ ماده ۹ آییننامه مقررات تعیین حقبیمه کلیه رشتههای بیمهای (آییننامه شماره ۸۱) را به شرح زیر اصلاح و بهعنوان آییننامه شماره ۸۱.۱ و مکمل آییننامه مذکور تصویب نمود:
ماده ۹- بیمه مرکزی هرسال یکبار گزارشی از نحوه اجرای این آییننامه توسط هریک از مؤسسات بیمه را تهیه و به شورای عالی بیمه ارائه خواهد نمود.
آییننامه شماره ۸۱,۲) مکمل آییننامه مقررات تعیین حقبیمه انواع رشتههای بیمهای
شورای عالی بیمه در جلسه مورخ ۱۳۹۳,۰۹.۲۵به استناد ماده ۱۷ قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمهگری، مقررات تعیین حقبیمه پوششهای بدنی و مالی بیمه اختیاری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث را به شرح ذیل اصلاح نمود که بدینوسیله جهت اجرا ابلاغ میشود:
۱- آییننامه شماره ۸۱ مقررات تعیین حقبیمه کلیه رشتههای بیمهای را به شرح زیر اصلاح و بهعنوان مکمل آییننامه مذکور (آییننامه شماره ۸۱,۲) تصویب نمود:
– عبارت و مازاد آن در تبصره ذیل ماده ۱ این آییننامه حذف میگردد.