آیین نامه ۱۰۰؛ ضوابط تأسیس و فعالیت مؤسسات بیمه غیردولتی

• تصویب‌کننده: شورای عالی بیمه                تاریخ        تصویب: ۹۹/۵/۲۲

شورای عالی بیمه در چهارصد و چهل و هفتمین جلسه خود، با توجه به قانون تأسیس مؤسسات بیمه غیردولتی مصوب ششم شهریور ۱۳۸۰ مجلس شورای اسلامی و در اجرای ماده ۱۷ قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری ضوابط تأسیس و فعالیت مؤسسات بیمه غیردولتی را مشتمل بر ۲۱ ماده و ۱۱ تبصره به شرح زیر تصویب نمود:

• ضوابط تأسیس و فعالیت مؤسسات بیمه غیردولتی

ماده ۱- کلمات و اصطلاحات مورد استفاده در این آیین‌نامه با تعاریف زیر بکار رفته‌اند:

الف- قانون تأسیس: قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری مصوب سال ۱۳۵۰ و اصلاحات بعدی آن.

ب – بیمه مرکزی: بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران.

پ – موسسه بیمه: موسسه‌ای است که بر اساس قوانین و مقررات مربوط و ضوابط این آیین‌نامه از بیمه مرکزی پروانه فعالیت دریافت نموده باشد.

ت – موافقت اصولی: موافقت با درخواست تأسیس موسسه بیمه که پس از اخذ مصوبه مجمع عمومی بیمه مرکزی به‌منظور تشکیل پرونده ثبتی و پذیره‌نویسی سهام صادر می‌شود.

ث – پروانه تأسیس: موافقت با ثبت موسسه بیمه در مرجع ثبت شرکت‌ها که بیمه مرکزی پس از تائید طرح اساسنامه و انتخاب اولین مدیران و بازرس یا بازرسان در مجمع عمومی مؤسس و در صورت احراز شرایط لازم بر اساس موافقت اصولی، صادر می‌کند.

ج -پروانه فعالیت: مجوز فعالیت موسسه بیمه در یک یا چند رشته بیمه‌ای که بیمه مرکزی صادر می‌نماید.

ح – کارکنان کلیدی و عملیاتی موسسه بیمه: کارکنان موضوع بندهای (۳) و (۴) ماده ۱ آیین‌نامه نحوه احراز صلاحیت کارکنان کلیدی و عملیاتی مؤسسات بیمه (شماره ۹۰) و اصلاحات بعدی آن.

ماده ۲- تشکیل موسسه بیمه صرفاً به‌صورت «شرکت سهامی عام» ایرانی یا «شرکت تعاونی سهامی عام» ایرانی که سهام آن با نام بوده و با رعایت قانون تأسیس و طبق قانون تجارت به ثبت رسیده باشد، امکان‌پذیر است. در تأسیس موسسه بیمه به‌صورت «شرکت تعاونی سهامی عام»، مقررات ماده (۱۲) «قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی- مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام به تاریخ ابلاغی ۳۱/۰۴/۱۳۸۷ مجلس شورای اسلامی» نیز رعایت خواهد شد.

ماده ۳- مؤسسین موسسه بیمه باید فاقد سابقه محکومیت موضوع ماده ۶۴ قانون تأسیس و یا هرگونه محکومیت دیگری که منجر به محرومیت از حقوق اجتماعی شده است، باشند.

ماده ۴- وزارتخانه‌ها، موسسه‌های دولتی، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و شرکت‌های موضوع ماده ۲ ‹‹قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت›› نمی‌توانند جزء مؤسسین موسسه بیمه باشند.

تبصره ۱ –وزارتخانه‌ها، مؤسسات، نهادها و شرکت‌های موضوع این ماده درمجموع نمی‌توانند بیش از ده درصد در موسسه بیمه سهم داشته باشند.

تبصره ۲ –شرکت‌های موضوع تبصره ماده ۴ قانون محاسبات عمومی کشور مشمول حکم این ماده نمی‌باشند. ولی درهرحال مجموع سهام آن‌ها نباید بیش از ۲۰ درصد سهام موسسه بیمه باشد.

تبصره ۳ –صندوق‌های بازنشستگی کارکنان شرکت‌ها و مؤسسات دولتی به‌استثنای صندوق بازنشستگی کشوری و صندوق‌های بازنشستگی نیروهای مسلح مشمول محدودیت این ماده نمی‌باشند.

ماده ۵- اشخاص حقوقی که وزارتخانه‌ها، شرکت‌های دولتی و مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی در آن‌ها بیش از ۲۰ درصد سهم دارند، نمی‌توانند درمجموع بیش از ۲۰ درصد در موسسه بیمه سهم داشته باشند.

ماده ۶- هر شخص حقیقی یا حقوقی نمی‌تواند بیش از ۲۰ درصد سهام یک موسسه بیمه را داشته باشد. نصاب مذکور در مورد اشخاص حقیقی شامل اقارب نسبی و سببی درجه‌یک از طبقه اول آن شخص نیز می‌باشد.

تبصره ۱-هر شخص حقیقی و اقارب وی مندرج در این ماده به‌علاوه اشخاص حقوقی که آن شخص حقیقی و یا اقارب مذکور در آن‌ها بیش از ۲۰ درصد سهم داشته باشند، با رعایت نصاب مندرج در این ماده درمجموع نمی‌توانند بیش از ۴۰ درصد سهم یک موسسه بیمه را داشته باشد.

تبصره ۲-هر شخص حقوقی به‌علاوه سایر اشخاص حقوقی که آن شخص به‌طور مستقیم در آن‌ها بیش از ۲۰ درصد سهم داشته باشد، با رعایت نصاب مندرج در این ماده درمجموع نمی‌توانند بیش از ۴۰ درصد سهم یک موسسه بیمه را داشته باشد.

تبصره ۳-درصورتی‌که موسسه بیمه مختلط متقاضی تفکیک عملیات بیمه‌های زندگی و غیرزندگی خود از طریق تأسیس موسسه بیمه تخصصی باشد، موسسه بیمه مختلط و سایر مؤسسین موسسه بیمه جدید که موسسه بیمه مختلط بیش از ۲۰ درصد سهام آن‌ها را در اختیار دارد، با رعایت مفاد این ماده از شمول محدودیت‌های مندرج در تبصره‌های ۱ و ۲ آن مستثنی هستند. موسسه بیمه مختلط متقاضی موظف است ظرف مدت شش ماه پس از صدور پروانه فعالیت موسسه بیمه جدید اساسنامه خود را اصلاح نموده و سایر اقدامات لازم را جهت تطبیق وضعیت خود با مقررات مربوط به عمل آورد. پس از اصلاح اساسنامه، موسسه بیمه متقاضی مجاز به صدور بیمه‌‌نامه در زمینه فعالیت موسسه بیمه جدید نخواهد بود.

تبصره ۴-موسسه بیمه مختلط می‌تواند با موافقت موسسه بیمه جدید موضوع تبصره ۳ این ماده و رعایت مواد ۵۴ تا ۵۷ قانون تأسیس و سایر مقررات مربوط، آن بخش از پرتفوی خود را که مربوط به موضوع فعالیت موسسه بیمه جدید است به آن موسسه منتقل نماید.

ماده ۷- مادامی‌که موسسه بیمه‌‌ای در هر دو بخش بیمه‌‌های زندگی و بیمه‌‌های غیرزندگی فعالیت می‌کند، طبق مواد ۲۱ و ۲۲ آیین‌نامه بیمه‌های زندگی و مستمری (آیین‌نامه شماره ۶۸) و اصلاحات بعدی آن، مکلف است حساب‌های مربوط به معاملات بیمه‌های زندگی را از سایر حساب‌های خود تفکیک نموده و دفاتر خود را به ترتیبی تنظیم کند که کلیه اقلام مربوط به معاملات هر یک از انواع بیمه‌های زندگی به تفکیک مشخص‌شده باشد.

ماده ۸- برای دریافت موافقت اصولی، اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی که واجد شرایط مقرر در این آیین‌نامه هستند باید تقاضای تأسیس موسسه بیمه را همراه پیش‌نویس اساسنامه، برنامه جامع عملیاتی و سایر مدارک و اطلاعاتی که برای احراز شرایط پیش‌بینی‌شده در قانون تأسیس و این آیین‌نامه موردنیاز است به بیمه مرکزی تسلیم نمایند.

تبصره ۱-برنامه جامع عملیاتی باید شامل اهداف موسسه، بازارهای هدف، تمهیدات بیمه اتکایی و نحوه حصول به اهداف موردنظر حداقل برای سه سال اولیه فعالیت موسسه بیمه باشد.

تبصره ۲-درصورتی‌که بیمه مرکزی پس از دریافت مدارک از متقاضی، برای احراز شرایط، ارائه مدارک و اطلاعات دیگری را لازم بداند باید ظرف پانزده روز اداری، مراتب را به‌طور کتبی به متقاضی اعلام نماید.

ماده ۹- کلیه مؤسسین حقوقی موسسه بیمه و سهامداران حقوقی با بیش از پنج درصد سهام موسسه بیمه، باید حداقل سه دوره مالی سابقه فعالیت داشته باشند و مکلف‌اند یک نسخه از اساسنامه و ترازنامه و حساب عملکرد سود و زیان مصوب خود در سه سال مالی قبل را به همراه اظهارنامه‌ای مشتمل بر اسامی اعضای هیئت‌مدیره و سهامداران عمده (دارای بیش از پنج درصد سهام) و سایر اطلاعات ضروری به بیمه مرکزی ارائه دهند.

ماده ۱۰- بیمه مرکزی پس از دریافت کلیه مدارک و اطلاعات موردنیاز و احراز شرایط قانونی مؤسسین، حداکثر ظرف یک ماه نظر خود را درباره تقاضای مطرح‌شده برای طی مراحل قانونی به شورای-عالی بیمه ارائه خواهد نمود.

ماده ۱۱- مفاد اعلامیه پذیره‌نویسی باید قبل از ارائه به اداره ثبت شرکت‌ها به تائید بیمه مرکزی برسد.

ماده ۱۲- حسابرس و بازرس قانونی موسسه بیمه باید از میان حسابرسان مورد تائید بیمه مرکزی و معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب شوند.

ماده ۱۳- هیچ‌یک از کارکنان کلیدی و عملیاتی موسسه بیمه نمی‌توانند در سایر مؤسسات بیمه (سرزمین اصلی و مناطق آزاد)، کارگزاری‌ها، نمایندگی‌های بیمه و ارزیابی‌های خسارت بیمه‌ای، هرگونه سمت داشته باشند.

ماده ۱۴- پس از تعیین سرمایه، تصویب اساسنامه، تعیین مدیران، بازرس قانونی و سایر موارد مندرج در قانون تجارت در مجمع عمومی مؤسس و تعیین مدیرعامل، بیمه مرکزی با رعایت مقررات، پروانه تأسیس موسسه بیمه را صادر خواهد نمود.

ماده ۱۵- مدت اعتبار موافقت اصولی و پروانه تأسیس حداکثر یک سال پس از صدور است مگر آنکه قبل از انقضاء به درخواست متقاضی و موافقت بیمه مرکزی این مهلت تمدید شود.

تبصره – مجوزهای صادرشده قابل‌انتقال به غیر نمی‌باشد.

ماده ۱۶- برای صدور پروانه فعالیت موسسه بیمه و ادامه فعالیت آن، موسسه بیمه باید متناسب با ساختار سازمانی خود، دارای کارکنان کلیدی به ترتیب مندرج در آیین‌نامه نحوه احراز صلاحیت حرفه‌ای کارکنان کلیدی و عملیاتی مؤسسات بیمه (شماره ۹۰) و آیین‌نامه حاکمیت شرکتی در مؤسسات بیمه (شماره ۹۳) و اصلاحات بعدی آن بوده و صلاحیت فنی آن‌ها قبلاً به تائید بیمه مرکزی رسیده باشد.

تبصره – در صورت استعفا، عزل یا فوت مدیرعامل موسسه بیمه یا سلب شرایط وی (به تشخیص بیمه مرکزی)، موسسه بیمه موظف است حداکثر تا دو ماه فرد واجد شرایط دیگری را به بیمه مرکزی معرفی نماید. بیمه مرکزی موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه نظر خود را در مورد صلاحیت فرد معرفی‌شده اعلام کند. تا زمان انتصاب مدیرعامل مورد تائید بیمه مرکزی، انجام وظایف وی بر عهده قائم‌مقام مدیرعامل و در صورت نبود قائم‌مقام، به عهده عضو منتخب هیئت‌مدیره موسسه بیمه خواهد بود. چنانچه موسسه بیمه‌ای به هر علت بیش از سه ماه فاقد مدیرعامل تائید صلاحیت شده باشد، رئیس‌کل بیمه مرکزی موظف است در اجرای ماده ۴۱ قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری موضوع را همراه با پیشنهاد مشخص در شورای عالی بیمه مطرح نماید.

ماده ۱۷- بیمه مرکزی پس از ثبت موسسه بیمه و معرفی مسئولین فنی، امور مالی و کنترلی مورد تائید، ظرف یک ماه پروانه فعالیت برای رشته‌های موردتقاضا را در چارچوب اساسنامه صادر خواهد کرد.

ماده ۱۸- مدیران موسسه بیمه موظف‌اند بر اساس برنامه عملیاتی پیش‌بینی‌شده موسسه بیمه را اداره نمایند و هرگونه تغییر در کلیات برنامه عملیاتی را قبلاً به اطلاع و تائید بیمه مرکزی برسانند.

ماده ۱۹- انجام عملیات اتکایی برای مؤسسات بیمه اتکایی مجاز است. مؤسسات بیمه مستقیم مشروط به داشتن حداقل سرمایه موردنیاز برای فعالیت بیمه اتکایی و با رعایت ضوابطی که از سوی بیمه مرکزی اعلام خواهد شد مجاز به قبولی اتکایی از سایر مؤسسات بیمه داخلی (اعم از دولتی، غیردولتی و ثبت‌شده در مناطق آزاد) و خارجی می‌باشند.

ماده ۲۰- مواردی که در این آیین‌نامه ذکر نشده است، حسب مورد تابع قانون تأسیس مؤسسات بیمه غیردولتی، قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری، قانون تجارت، مصوبات شورای عالی بیمه، دستورالعمل‌های بیمه مرکزی و سایر قوانین و مقررات جاری خواهد بود.

ماده ۲۱- این آیین‌نامه جایگزین ضوابط تأسیس مؤسسات بیمه غیردولتی (آیین‌نامه شماره ۴۰) مصوب شورای عالی بیمه و اصلاحات بعدی آن می‌شود و از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا است. سایر ضوابط مربوط به تأسیس و فعالیت موسسه بیمه که حسب مورد در سایر آیین‌نامه‌های مصوب شورای عالی بیمه ازجمله آیین‌نامه نحوه احراز صلاحیت حرفه‌ای کارکنان کلیدی و عملیاتی مؤسسات بیمه (شماره ۹۰) و آیین‌نامه حاکمیت شرکتی در مؤسسات بیمه (شماره ۹۳) و اصلاحات بعدی آن‌ها، وجود دارد، به قوت خود باقی است.