آیین نامه ۸۷ بیمه حامی حمل و نقل بدون دردسر کالا
به گزارش دنیای بیمه، شورای عالی بیمه در اجرای ماده ۱۷ قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری، در جلسه مورخ ۱۳۹۳,۰۳.۲۷، شرایط عمومی قرارداد بیمه مسئولیت مدنی متصدیان حمل داخلی را که ازاین‌پس قرارداد نامیده میشود، مشتمل بر ۱۸ ماده و ۳ تبصره به شرح ذیل تصویب کرد:
فصل اول- کلیات
ماده ۱- اساس قرارداد: این قرارداد بر اساس قانون بیمه مصوب سال ۱۳۱۶و قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ و سایر قوانین و مقررات مرتبط و پیشنهاد کتبی بیمهگذار (که جزء لاینفک این قرارداد است) بین بیمهگر و بیمهگذار منعقد گردیده است. آن قسمت از پیشنهاد بیمهگذار را که بیمهگر قبول نکرده و هم‌زمان یا قبل از انعقاد قرارداد به‌طور کتبی به بیمهگذار اعلام نموده است، جزو تعهدات بیمهگر محسوب نمی‌شود.
ماده ۲- تعاریف و اصطلاحات: اصطلاحات زیر صرف‌نظر از هر معنی و مفهوم دیگری که ممکن است داشته باشد در این قرارداد با تعریف مقابل آن بکار رفته است:
۱– بیمهگر: مؤسسه بیمه‌ای است که با اخذ پروانه فعالیت از بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران مجاز به انجام عملیات بیمه در این رشته بوده و مشخصات آن در قرارداد درج‌شده است.
۲– متصدی حمل: مؤسسه یا شرکت دارای پروانه فعالیت مجاز و معتبر از مبادی قانونی ذی‌ربط است که در مقابل دریافت کرایه، حمل کالا از یک مبدأ معین به مقصد معین را به عهده می‌گیرد.
۳– بیمهگذار: متصدی حمل است که مشخصات وی در قرارداد درج‌شده و متعهد پرداخت حق‌بیمه است و مسئولیت مدنی او به‌عنوان متصدی رسمی حمل داخلی، بر اساس شرایط این قرارداد، بیمه‌شده است.
۴– پروانه فعالیت: مجوزی است که توسط مبادی قانونی ذی‌ربط برای شروع یا تداوم فعالیت شرکت یا موسسه حمل‌ونقل داخلی کالا صادر میشود.
۵– حق‌بیمه : وجهی است که بیمهگذار در برابر اخذ پوشش و تعهدات بیمهگر به ترتیبی که در قرارداد مشخص میگردد، می‌پردازد.
۶– بارنامه: سند کاشف از حقوق مالکیت است که جهت جابجایی محمولات بین‌شهری زمینی توسط مبادی قانونی ذی‌ربط طراحی و چاپ و در اختیار مؤسسات و شرکت‌های حمل‌ونقل قرار گرفته و مواردی نظیر مشخصات محموله، نام و آدرس گیرنده و فرستنده و مشخصات وسیله حمل حامل در آن درج میگردد.
۷– وسیله حمل: وسیله نقلیه زمینی اعم از جاده‌ای و ریلی است که طبق ضوابط مبادی قانونی ذی‌ربط مجاز به حمل بار در کشور میباشد.
۸– ارزش محموله: قیمت واقعی محموله تحت پوشش در مبدأ است که بر اساس اظهار صاحبان محموله در بارنامه درج‌شده و مبنای محاسبۀ حق‌بیمه و خسارت است.
۹– سرقت کلی: چنانچه هنگام توقف وسیله حمل و یا در غیاب راننده و یا از طریق راهزنی و اقدام مسلحانه، محموله و وسیلۀ حمل، توأمان سرقت و از دسترس و اختیار راننده خارج شود سرقت کلی تلقی میگردد.
۱۰– خیانت در امانت راننده: استعمال، تصاحب، تلف و یا مفقود نمودن عمدی محموله به‌قصد اضرار توسط راننده و کمک‌راننده‌ای که کالا برای حمل و تحویل در مقصد به آن‌ها سپرده‌شده است.
۱۱– جعل و تزویر اسناد: ساختن نوشته یا سند، ساختن مهر و یا امضای اشخاص رسمی و غیررسمی، خراشیدن، تراشیدن، قلم بردن، اثبات یا سیاه کردن اسناد و مدارک حمل به‌قصد تقلب در خرید بیمه توسط صاحب کالا، متصدی حمل و یا مباشرین آن‌ها.
۱۲– مسئولیت مدنی تحت پوشش: مسئولیت مدنی بیمهگذار مصرح در قانون تجارت با رعایت شرایط این قرارداد.
ماده ۳- موضوع قرارداد: جبران خسارت ناشی از مسئولیت مدنی بیمهگذار در قبال ارسالکنندگان و یا صاحبان کالا به استناد بارنامههای صادره که در اثر تحقق حوادث تحت پوشش این قرارداد باشد و بیمهگذار به‌عنوان متصدی حمل، مسئول جبران آن‌ها شناخته شود.
ماده ۴- شروع و خاتمه تعهدات بیمهگر برای هر حمل: پوشش بیمه پس از تکمیل بارگیری کالا در مبدأ و صدور بارنامه (هرکدام مؤخر باشد) آغاز میشود و هم‌زمان با شروع تخلیه در مقصد مندرج در بارنامه خاتمه می‌‌یابد.
تبصره- در موارد خاص که بر اساس ضوابط و مقررات حمل‌ونقل جاده‌ای پیش از صدور بارنامه، حواله بارگیری توسط متصدی حمل صادر میگردد، با موافقت قبلی بیمهگر پوشش بیمه از زمان تکمیل بارگیری کالا آغاز میشود.
ماده ۵- مدت اعتبار قرارداد: مدت اعتبار این قرارداد با رعایت موارد زیر یک سال شمسی است که تاریخ شروع و انقضای آن در قرارداد درج گردیده است. چنانچه هر یک از طرفین قرارداد حداقل یک ماه قبل از انقضای مدت اعتبار قرارداد، عدم تمایل خود را به ادامه قرارداد به‌طرف دیگر اعلام ننماید این قرارداد برای سال بعد خودبه‌خود تمدید خواهد شد.
۱- اعتبار قرارداد منوط به مهر و امضای آن توسط طرفین و پرداخت سپرده حق‌بیمه از طرف بیمهگذار است.
۲- پس از انقضای مدت اعتبار قرارداد، تعهد طرفین نسبت به کلیه محموله‌هایی که بارنامههای آن‌ها در مدت اعتبار قرارداد صادرشده است ادامه خواهد یافت.
فصل دوم- وظایف بیمهگذار
ماده ۶- بیمهگذار موظف است:
۱- در پاسخ به پرسش‌های مکتوب بیمهگر همه اطلاعات مربوط به موضوع بیمه را با رعایت دقت و صداقت در اختیار وی قرار دهد. اگر بیمهگذار در پاسخ به پرسش‌های مکتوب بیمهگر عمداً از اظهار مطلبی خودداری نماید و یا عمداً برخلاف واقع اظهاری بنماید قرارداد باطل خواهد بود ولو مطلبی که کتمان شده یا برخلاف واقع اظهارشده است هیچ‌گونه تأثیری در وقوع حادثه نداشته باشد. در این صورت نه‌فقط وجوه پرداختی بیمهگذار به وی مسترد نخواهد شد بلکه بیمهگر می‌تواند مانده حق‌بیمه را نیز مطالبه نماید. حکم این بند حسب مورد برای هر حمل حاکم خواهد بود
۲- برای ثبت و ارائه اطلاعات موردنیاز بیمهگر از نرم‌افزارهای مورد تائید وی استفاده نماید. هزینه تهیه، نصب و پشتیبانی نرم‌افزار به عهدۀ بیمهگر خواهد بود.
۳- برای همه کالاهایی که در مدت اعتبار قرارداد حمل می‌کند به‌صورت مسلسل (پشت نمره) بارنامه صادر و مسئولیت خود را در قبال ارسالکنندگان و یا صاحبان آن‌ها تحت این شرایط، بیمه نماید.
۴- یک نسخه از تصویر (کپی) حواله مبادی قانونی ذی‌ربط که برای دریافت بارنامه بنام وی (بیمهگذار) صادر میگردد را حداکثر تا پنج روز بعد از تاریخ صدور حواله به بیمهگر تحویل نماید.
۵- ارزش محموله و میزان حق‌بیمه را در بارنامه درج کند.
۶- فهرست کلیه بارنامههای صادره طی هر روز را با ذکر شماره سریال، مبدأ، مقصد، نوع و ارزش محموله، میزان حق‌بیمه به‌صورت الکترونیکی برای بیمهگر ارسال و حق‌بیمه مربوط به بارنامههای صادره را حداکثر تا پنج روز کاری پس از تاریخ صدور بارنامه به بیمهگر پرداخت نماید. در صورت عدم امکان ارسال الکترونیکی اطلاعات، بیمهگذار موظف است به ترتیبی که بیمهگر تعیین می‌کند مدارک فیزیکی فوق‌الذکر را ارسال نماید. چنانچه بیمهگذار به ترتیب مقرر در این بند مشخصات بارنامههای صادره را اعلام نکند یا حق‌بیمه مربوط را ظرف مدت تعیین‌شده نپردازد بیمهگر می‌تواند از پرداخت قسمتی و یا کل خسارت خودداری نماید.
۷- در ذیل حواله بار، مشخصات راننده شامل نام و نام خانوادگی، شماره دفترچه کار، شماره گواهینامه و کارت وسیله حمل و بیمه‌نامه، نشانی محل سکونت و شماره تلفن وی را درج نماید.
۸- سوابق بارنامههای صادرشده در مدت اعتبار قرارداد را حداقل تا یک سال از تاریخ صدور نزد خود نگهداری نماید و هر زمان که بیمهگر درخواست نماید، اطلاعات موردنیاز را در اختیار وی قرار دهد.
۹- مراقبت‌‌های لازم را که هر کس عرفاً از منافع خود به عمل می‌آورد نسبت به محموله و حفظ حقوق و منافع بیمهگر به عمل آورد و کالای مورد حمل را در مسیرهای مجاز و متعارف، با رعایت قوانین و مقررات حمل‌ونقل داخلی در مدت‌زمان متعارف حمل و به مقصد برساند.
۱۰- در صورت وقوع حادثه موارد زیر را رعایت نماید:
۱- ۱۰- مراتب را در اولین فرصت و حداکثر تا پنج روز کاری بعد از تاریخ اطلاع از وقوع حادثه به بیمهگر اطلاع دهد و همکاری لازم را برای بازدید و ارزیابی خسارت به عمل آورد.
۲- ۱۰- بیمهگذار نباید بدون موافقت بیمهگر در مورد مسئولیت‌هایی که تحت پوشش این قرارداد است، تعهدی به عهده گیرد و یا وجهی بپردازد مگر اینکه انجام این اقدام مورد موافقت بیمهگر قرارگرفته باشد.
۳- ۱۰- بدون اطلاع و موافقت کتبی بیمهگر، تغییری در وضعیت محموله خسارت‌دیده به عمل نیاورد مگر اقدامات و تغییراتی که برای نجات کالا و جلوگیری از توسعه خسارت ضروری است و عرفاً باید انجام شود.
۴- ۱۰- در صورت دریافت هرگونه اوراق قضایی در خصوص مسئولیت تحت پوشش این قرارداد، در اسرع وقت به بیمهگر اطلاع دهد.
۱۱- اصل اسناد و مدارک زیر را در اسرع وقت به بیمهگر تسلیم نماید:
۱- ۱۱- گزارش مقامات انتظامی محل وقوع حادثه (در صورت وجود).
۲- ۱۱- بارنامه و صورت مشخصات محموله.
۳- ۱۱- فاکتور خرید محموله یا هرگونه مدارک معتبر دیگری که دال بر تعیین ارزش محموله باشد در صورت عدم ارائه مدارک فوق ارزش کالای مشابه در مبدأ و در زمان حمل، مبنای محاسبه قرار خواهد گرفت.
۴- ۱۱- هرگونه مدرکی که بیانگر ادعای خسارت از طرف ارسال‌کننده یا صاحب کالا باشد.
فصل سوم – تعهدات بیمهگر
ماده ۷- بیمهگر طبق شرایط این قرارداد متعهد جبران خسارت‌هایی است که درنتیجه وقوع هریک از حوادث تحت پوشش مانند حوادث زیر به محمولات مورد بیمه وارد شود و مسئولیت جبران آن به عهده بیمهگذار باشد.
۱- تصادف و واژگونی و سقوط وسیله حمل و یا برخورد محموله با سایر اشیا اعم از ثابت یا متحرک.
۲- پرتاب شدن محموله از روی وسیله حمل.
۳- آتش‌سوزی و یا انفجار محموله.
۴- سرقت کلی محموله با وسیله حمل.
تبصره- در مواردی که وقوع حادثه منجر به خسارت ناشی از استعمال مواد مخدر و روان‌گردان توسط راننده و یا کمک‌راننده باشد بیمهگر موظف است خسارت مربوطه را به بیمهگذار پرداخت نماید سپس نسبت به بازیافت خسارت از مقصر حادثه اقدام نماید.
ماده ۸- بیمهگر در هر یک از موارد زیر تا بیست درصد تعهدات خود متعهد جبران هزینههای زیر است مشروط بر آنکه مجموع خسارت پرداختی و هزینههای موضوع این ماده از حداکثر تعهد بیمهگر بیشتر نشود:
۱- هزینههای لازم و متعارف برای نجات کالا و جلوگیری از توسعه خسارت پس از وقوع حوادثی که جبران زیان آن‌ها در تعهد بیمهگر باشد.
۲- هزینه متعارف دادرسی و دفاع از بیمهگذار در مراجع قضایی که در ارتباط با خطرات بیمه‌شده پرداخت‌شده باشد.
ماده ۹- بیمهگر موظف است ظرف پانزده روز پس از دریافت مدارک لازم خسارت را پرداخت نماید. در مواردی که پرداخت خسارت پس از تکمیل مدارک مثبته از سوی بیمهگر، به تأخیر می‌افتد، طبق حکم ماده ۵۲۲ آئین دادرسی مدنی عمل میشود.
فصل چهارم- موارد خارج از تعهد بیمهگر
ماده ۱۰- خسارتهای مستثنا شده: جبران خسارت‌ها یا هزینه‌هایی که به‌طور مستقیم و یا غیرمستقیم درنتیجه عوامل زیر به کالای مورد حمل وارد آمده باشد در تعهد بیمهگر نیست مگر آنکه به نحو دیگری توافق شده باشد:
۱- حوادث طبیعی مانند سیل، طوفان، زلزله، آتش‌فشان.
۲- خسارت هنگام تخلیه و بارگیری
۳- جعل و تزویر اسناد و خیانت در امانت و هر نوع عمل عمد یا مجرمانه راننده و یا کمک‌راننده وسیله حمل.
۴- ریزش، روندگی و آب‌دیدگی محموله، مگر اینکه ناشی از خطرات مورد تعهد در قرارداد باشد.
۵- سرقت کلی محموله بدون سرقت وسیله حمل.
۶- سرقت قسمتی از محموله.
۷- هزینههای نجات و دادرسی بیش از بیست درصد مازاد بر تعهدات تحت پوشش.
ماده ۱۱- خسارتهای غیرقابل‌جبران: جبران خسارت در این موارد در تعهد بیمهگر نخواهد بود:
۱- جعل اسناد و خیانت در امانت و هر نوع عمل عمد یا مجرمانه بیمهگذار و کارکنان و نمایندگان وی (رانندگان و کمک‌رانندگان جزء کارکنان بیمهگذار محسوب نمی‌شوند)
۲- جنگ، شورش، اعتصاب، بلوا، ضبط و مصادره.
۳- تشعشعات رادیواکتیو و فعل‌وانفعالات هسته‌ای.
۴- عیب ذاتی و یا خود به خودسوزی کالاها.
۵- عدم‌النفع و کاهش ارزش کالاها.
۶- حمل کالاهای قاچاق و غیرمجاز و خسارت وارده به آن‌ها.
۷- نداشتن گواهینامه متناسب برای رانندگی وسیله حمل.
۸- کاهش طبیعی وزن محموله.
۹- سرقت قسمتی از محموله مگر آنکه ناشی از حادثه تحت پوشش منجر به مصدومیت یا فوت راننده بوده باشد.
فصل پنجم- سایر موارد
ماده ۱۲- نحوۀ فسخ قرارداد: هر یک از طرفین می‌توانند با اعلام کتبی و مهلت یک‌‌ماهه به‌طرف مقابل، قرارداد را فسخ نمایند.
ماده ۱۳- خسارت سهم بیمهگذار
۱- در خسارت ناشی از سرقت کلی محموله در صورت توافق بیمهگر و بیمهگذار جبران حداقل ده درصد خسارت قابل پرداخت به عهده بیمهگذار خواهد بود و باید توسط وی به صاحب کالا پرداخت گردد،
۲- در صورت پوشش خسارت ناشی از جعل اسناد و خیانت در امانت راننده جبران حداقل ده درصد خسارت قابل پرداخت به عهده بیمهگذار خواهد بود و باید توسط وی به صاحب کالا پرداخت گردد.
ماده ۱۴- حق جانشینی: بیمهگر در حدودی که خسارت وارده را قبول یا پرداخت می‌کند در مقابل اشخاصی که مسئول وقوع حادثه یا خسارت هستند قائم‌مقام بیمهگذار خواهد بود و اگر بیمهگذار اقدامی کند که منافی با حق مزبور باشد در مقابل بیمهگر مسئول شناخته میشود.
تبصره- حق جانشینی در مورد خسارتهای غیرعمدی ناشی از تقصیر یا قصور رانندگان بیمهگذار اعمال نخواهد شد.
ماده ۱۵- مشارکت در منافع: درصورتی‌که در پایان هر دوره یک‌ساله قرارداد مشخص شود که نسبت مجموع خسارتهای پرداختی و معوق به حق‌بیمه دریافتی هر قرارداد کمتر از پنجاه‌درصد است بیمهگر می‌تواند حداکثر معادل ده درصد حق‌بیمه آن قرارداد را به‌عنوان مشارکت در منافع به بیمهگذار پرداخت نماید.
ماده ۱۶- نحوه حل‌وفصل اختلافات: هرگونه اختلاف ناشی از تعبیر، تفسیر و یا اجرای این قرارداد، درصورتی‌که از طریق مذاکره حل‌وفصل نشود به کارشناس مرضی‌الطرفین ارجاع خواهد شد و رأی کارشناس مزبور قطعی و برای طرفین لازم‌الاتباع است. درصورتی‌که طرفین در مورد انتخاب کارشناس مرضی‌الطرفین به توافق نرسند، موضوع به هیئت کارشناسی که به نحو زیر انتخاب خواهد شد ارجاع میگردد:
۱- هر یک از طرفین یک نفر کارشناس اختصاصی تعیین و به‌طرف دیگر معرفی می‌نماید.
۲- کارشناسان اختصاصی قبل از بحث درباره موضوع مورد اختلاف به‌اتفاق، کارشناس دیگری را به‌عنوان سر کارشناس انتخاب خواهند نمود.
۳- رأی هیئت کارشناسی با اکثریت آرا معتبر و برای طرفین لازم‌الاتباع خواهد بود.
۴- درصورتی‌که هر یک از طرفین تا سی روز بعد از انتخاب و معرفی کارشناس طرف مقابل، کارشناس اختصاصی خود را تعیین نکند و یا کارشناسان اختصاصی تا سی روز در مورد تعیین سر کارشناس به توافق نرسند هر یک از طرفین می‌توانند حسب مورد از دادگاه ذی‌صلاح درخواست تعیین کارشناس یا سر کارشناس بنماید.
۵- هر یک از طرفین در شروع رسیدگی، حق‌الزحمه کارشناس اختصاصی خود و پنجاه‌درصد از حق‌الزحمه سر کارشناس را پرداخت خواهند کرد و در خاتمه تمام هزینههای کارشناسی به عهده طرفی خواهد بود که رأی به زیان او صادر میگردد.
ماده ۱۷- مواردی که در این قرارداد ذکر نشده است بر اساس قانون بیمه، عرف بیمه و سایر قوانین جاری کشور جمهوری اسلامی ایران عمل خواهد شد.
ماده ۱۸- این آیین‌نامه از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا بوده و جایگزین آیین‌نامه شماره ۵۲ (قرارداد بیمه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل داخلی) مصوب شورای عالی بیمه میباشد.
